|
[[Arktída]] je hlavný zdroj studeného [[vzduch]]u, ktorý sa nevyhnutne pohybuje smerom k [[rovník]]u. V stredných zemepisných šírkach sa stretáva s teplým vzduchom, pričom spôsobuje dažde a sneženie.
== Prírodné bohatstvo ==
উত্তৰ মহাসাগৰ বা সুমেৰু মহাসাগৰ (ইংৰাজী: Arctic Ocean, আৰ্কটিক অচিন) হৈছে উত্তৰ গোলাৰ্ধৰ সুমেৰু অঞ্চলত অৱস্থিত পৃধিৱীৰ ক্ষুদ্ৰতম তথা আটাইতকৈ কম গভীৰ এক মহাসাগৰ। ই পৃথিৱীৰ পাঁচ প্ৰধান মহাসাগৰৰ অন্যতম।[1] ইন্টাৰনেচনেল হাইড্ৰোগ্ৰাফিক অৰ্গেনাইজেচনে ইয়াক এক মহাসাগৰৰ স্বীকৃতি দিছে যদিও কোনো কোনো সমুদ্ৰবিশাৰদে ইয়াক সুমেৰু ভূমধ্য সাগৰ, (Arctic Mediterranean Sea) বা সুমেৰু সাগৰ (Arctic Sea) নামেৰেহে মাতে। তেওঁলোকৰ অনুসৰি ই হৈছে আটলান্টিক মহাসাগৰৰ এটি ভূমধ্যসাগৰ।[2] অন্য মত অনুসৰি, উত্তৰ মহাসাগৰ মহাসাগৰৰ সমষ্টি বিশ্ব মহাসাগৰৰ আটাইতকৈ উত্তৰ প্ৰান্তত অৱস্থিত অংশ ৰূপে গণ্য কৰিব পাৰি।
Náleziská ropy a plynu, [[ryby]], [[cicavce]] (tulene, veľryby, sezónne polárne medvede).
== Dôležité prístavy a mestá ==
উত্তৰ মহাসাগৰৰ প্ৰায় সমগ্ৰ অংশ ইউৰেছিয়া আৰু উত্তৰ আমেৰিকা মহাদেশ দ্বাৰা পৰিবেষ্টিত। বছৰৰৰ অধিকাংশ সময় এই মহাসাগৰৰ অংশবিশেষ সামুদ্ৰিক বৰফে ঢাকা খাই থাকে।[3] শীতকালত সম্পূৰ্ণ মহাসাগৰখনেই বৰফেৰে ঢাকা খাই যায়। উত্তৰ মহাসাগৰৰ তাপমাত্ৰা আৰু লবণাক্ততা ঋতু অনুযায়ী ভিন্ন ভিন্ন হয়। সমুদ্ৰৰ বৰফৰ আবৰণীৰ গলন আৰু গোটমৰা বাধাৰ কাৰণেই এনে হয়।[4] পাঁচখন প্ৰধান মহাসাৰগৰ তুলনাত এই মহাসাগৰৰ পানীৰ লবণাক্ততা কম। ইয়াৰ কাৰণ, বাষ্পীভবনৰ নিম্ন হাৰ, বিভিন্ন সৰু-ডাঙৰ নদীৰ পৰা অ-লবণযুক্ত চফা পানীৰ প্ৰবাহ আৰু পাৰ্শ্ববৰ্তী উচ্চ লবণাক্ততাযুক্ত মহাসাৰসমূহৰ সৈতে সীমাবদ্ধ সংযোগ আৰু বহিৰ্গমন স্ৰোত। গ্ৰীষ্মকালত প্ৰায় ৫০% বৰফ গলি যায়।[1]
北冰洋（Arctic Ocean）位到北半球，係北極團近北極圈範圍裡頭嗰大洋，係五大洋之一。佢拕歐亞大陸同北美洲圍到，一頭同大西洋連得，一頭同太平洋連到。== Dôležité prístavy a mestá ==
* [[Nórsko]]: [[Hammerfest]], [[Kirkenes]]
* [[Rusko]]: [[Archangeľsk]], [[Murmansk]], [[Pevek]], [[Tiksi]], [[Dikson]], [[Dudinka]]
* [[Kanada]]: [[Churchill, Manitoba]], [[Inuvik]]
== Doprava ==
0915444325
* [[Severná morská cesta]]: Archangeľsk - [[Vladivostok]] (dĺžka {{km|10500|m}}). V najfrekventovanejšej západnej časti až k ústiu [[Jenisej]]a zabezpečujú [[Ľadoborec|ľadoborce]] celoročnú prevádzku.
အာတိတ်သမုဒ္ဒရာ သည် မြောက်ကမ္ဘာခြမ်းတွင် တည်ရှိပြီး အာတိတ် မြောက်ဝင်ရိုးစွန်းဒေသ အများဆုံးပါဝင်ကာ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အဓိက သမုဒ္ဒရာ ဒေသကြီး ၅ ခုတွင် အသေးငယ်ဆုံးနှင့် အတိမ်ဆုံး ဖြစ်သည်။ အချို့သော သမုဒ္ဒရာဆိုင်ရာ ပညာရှင်များက ထိုနေရာကို အာတိတ်မြေထဲပင်လယ် သို့မဟုတ် အာတိတ်ပင်လယ်ဟု ခေါ်ဆိုလေ့ ရှိကြပြီး အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာ၏ မြေထဲပင်လယ်ဒေသ တစ်ခု အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသော်လည်း နိုင်ငံတကာ ဟိုက်ဒရိုဂရပ်ဖ်ဖစ် အဖွဲ့အစည်းမှ ထိုနေရာကို သမုဒ္ဒရာ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာဒေသ ကို ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သမုဒ္ဒရာများ၏ မြောက်ဖက် အစွန်ဆုံး အပိုင်းအဖြစ်လည်း ရှုမြင်နိုင်သည်။
ယူရေးရှားကုန်းပြင် နှင့် မြောက်အမေရိကတို့က လုံးဝနီးပါး ဝန်းရံထားသော အာတိတ်သမုဒ္ဒရာ၏ အချို့အစိတ်အပိုင်းများမှာ တစ်နှစ်ပတ်လုံး ပင်လယ်ရေခဲများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းလျှက်ရှိပြီး ဆောင်းရာသီတွင် သမုဒ္ဒရာတစ်ခုလုံးကို ရေခဲများဖြင့် လွှမ်းခြုံထားသည်။ အာတိတ် သမုဒ္ဒရာ၏ အပူချိန်နှင့် ဆားပါဝင်မှုနှုန်းမှာ ရေခဲများ အရည်ပျော်မှု နှင့် အေးခဲမှုတို့ အပေါ်တွင် မူတည်၍ ရာသီအလိုက် ပြောင်းလဲမှု ရှိသည်။ ထိုသမုဒ္ဒရာ၏ ပျမ်းမျှ ဆားပါဝင်မှုနှုန်းမှာ သမုဒ္ဒရာ ၅ ခုစလုံးတွင် အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ ရေငွေ့ပျံ့မှု နည်းပါးခြင်းနှင့် မြစ်များ ချောင်းများမှ ရေချိုစီးဝင်မှု အလွန်များပြားခြင်း နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ဆားပါဝင်မှုများသော သမုဒ္ဒရာရေထုများသို့ ဆက်သွယ်မှုနှင့် စီးထွက်မှု နည်းပါးခြင်း တို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ နွေရာသီတွင် ရေခဲထု ကျုံ့ဝင်မှုမှာ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိသည်။ အမေရိကန် အမျိုးသား နှင်းနှင့် ရေခဲ အချက်အလက် ဌာန (NSIDC) မှ ဂြိုဟ်တုမှ ရရှိသော အချက်အလက်များပေါ်တွင် မူတည်၍ အာတိတ်ပင်လယ်၏ ရေခဲဖုံးလွှမ်းမှု နှင့် ပျမ်းမျှ အချိန်အပိုင်းအခြားနှင့် ကုန်လွန်ခဲ့ပြီးသော နှစ်များအပေါ် နှိုင်းယှဉ်သော ရေခဲအရည်ပျော်မှုနှုန်း ကို နေ့စဉ် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။
အာတိတ်သမုဒ္ဒရာ
ကမ္ဘာ့မြောက်ဝင်ရိုးစွန်း၏ ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ရေပြင်ကျယ်ကြီးသည် အာတိတ်သမုဒ္ဒရာဟု ခေါ်သည်။ ထိုရေပြင်ကျယ်ကြီးသည် ဥရောပ၊ အာရှနှင့် မြောက်အမေရိက တိုက်တို့၏ မြောက်ဘက်တွင်တည်ရှိ၍ စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၅၅၄၁ဝဝဝ ကျယ်ဝန်းလေသည်။ အနက်ဆုံးနေရာတွင် ပေပေါင်း ၁၇၈၅ဝ နက်၏။ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာ၏ ဗဟိုမှ ကမ္ဘာ့မြောက်ဝင်ရိုးစွန်းအထိ မိုင်ပေါင်း ၅ဝဝ ခန့် ဝေးကွာ သည်။ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာသည် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် ဗဲရင်းရေ လက်ကြားဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဗဲရင်းပင်လယ်ဖြင့် လည်းကောင်း ဆက်သွယ်လျက်ရှိသည်။ ဗတ်ဖင်ပင်လယ်အော်၊ ဂရင်းလန်း ပင်လယ်၊ ဒေးဗစ်နှင့် ဒိန်းမတ် ရေလက်ကြားများကမူအာတိတ် သမုဒ္ဒရာကို အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် ဆက်သွယ်ပေးကြလေ သည။ အာတိတ် သမုဒ္ဒရာကမ်းခြေတွင် ဗိုးဖတ်ပင်လယ် (မြောက်အမေရိကတိုက်ကမ်းလွန်)၊ ဝှိုက်နှင့် ဗဲရင်းပင်လယ်များ (ဥရောပတိုက်ကမ်းလွန်)၊ ကာရာ၊ လက်ပတက်နှင့် အရှေ့ဆိုက် ဗီးရီးယန်းပင်လယ် (အာရှတိုက် ကမ်းလွန်) များရှိသဖြင့် ထိုပင်လယ် များသည်လည်း အာတိတ်သမုဒ္ဒရာတွင် ပါဝင်ကြ လေသည်။ ထိုပင်လယ်များ အတွင်းသို့ စီးဝင်ကြသောအဓိက မြစ်များမှာ မက္ကင်ဇီ၊ အော့၊ လျိနာနှင့် ယင်နီဆေးတို့ဖြစ်သည်။ နယူးဖောင်လန်ကျွန်းကြီးသို့ မြူထူများကို သယ်ဆောင်လာသော အေးသည့်လားဗရာဒေါ ရေစီးကြောင်းသည် အာတိတ်သမုဒ္ဒရာမှ စ၍စီးလာခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆိုဗီယက်အစိုးရ အရှေ့မြောက်လမ်းခေါ် ရေလမ်းတစ်ခုကို ၁၈၇၈-၁၈၇၉ ခုနှစ်တွင် တီထွင်ခဲ့သည်။ ထိုလမ်းသည် အာတိတ်သမုဒ္ဒရာကမ်းရှိ မားမန့်မှ ဗဲရင်းရေလက်ကြားသို့ သွားသည်။ ထိုနောက် လမ်းတစ်လမ်းမှာ အနောက်မြောက် ဘက်လမ်းဖြစ်၍ အမေရိကတိုက်၏ မြောက်ဘက်မှသွားသည်။ ထိုနောက် လမ်းကို ၁၉ဝ၅ ခုနှစ်တွင် ရိုအဲအားမန်ဆင်က အဆုံးသတ်သွားခဲ့လေသည်။ ထိုပြင် အခြားဖြစ်နိုင်သည့် လမ်းလေးလမ်းလည်း ရှိသေးသည်။ သို့သော် ထိုလမ်းများသည် ရေခဲစိုင်မျောများကြောင့် ဘေးအန္တရာယ်နှင့် မကင်းကြချေ။ အာတိတ်သမုဒ္ဒရာ အတွင်း၌ ကျွန်းအမြောက်အမြားရှိရာ အကြီးဆုံးများမှာ ဂရင်းလန်း၊ ဗတ်ဖင်၊ဝိတိုရိယ၊အဲလဇမီးယား၊ ဗန့်နှင့် နိုဗယာ ဇင်လယာတို့ ဖြစ်သည်။ ဆိုမာဆက်၊ ပါရီ၊ မဲလဗီးဗတ်ဟတ်နှင့် ကနေဒါနိုင်ငံ၏ မြောက်ဘက်ရှိ အခြား ကျွန်းများသည် အာတိတ်သမုဒ္ဒရာ၏ ကျွန်းစု ဖြစ်သည်။ အာတိတ် သမုဒ္ဒရာရှိ အပင်နှင့် တိရစ္ဆာန်လောကသည် မြောက်အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာရှိ အပင်နှင့် တိရစ္ဆာန် လောကနှင့် မခြားနားချေ။ ရေခဲတမျှအေးသော အာတိတ် သမုဒ္ဒရာနှင့် လားဗရာဒေါ ရေစီးကြောင်းတို့တွင် ကော့ဒ၊ ဖလောင်ဒါနှင့် ဟယ်လီဗတ်တို့ကဲ့သို့သော အဖိုးတန် ငါးများနှင့် ပြည့်နှက် လျက်ရှိသည်။ ထိုပြင် အာတိတ်သမုဒ္ဒရာအတွင်း၌ များသော အားဖြင့် ပင်လယ်ဖျံ၊ လင်းပိုင်ခေါင်းတို၊ ဝါးလရတ်ဖျံနှင့် ဝေလငါး များကိုလည်း တွေ့နိုင်သေးသည်။[၁]
ကိုးကား
== Významní polárni bádatelia ==
* [[Willem Barents]]
* [[Henry Hudson]]
* [[Vitus Bering]]
* [[Fridtjof Nansen]]
* [[Roald Amundsen]]
* [[Robert Peary]]
* [[Umberto Nobile]]
== Referencie ==
http://sk.wikipedia.org/w/index.php?title=Severn%C3%BD_%C4%BEadov%C3%BD_oce%C3%A1n&action=edit§ion=1
{{Referencie}}
== Pozri aj ==
www.zrelezeny.sk
* [[Severný pól]]
* [[Polárna žiara]]
== Iné projekty ==
| 